Καλλιτεχνικές & Φιλοσοφικές Πρακτικές για να αλλάξουμε το σχολείο; (PHILARPE)

Φορείς:

Εργαστήριο «Εκπαίδευση, Πολιτισμοί, Πολιτικές» (EΠΠ, Παν/μιο Lumière Lyon2) & «Εργαστήριο Έρευνας στην Πρακτική Φιλοσοφία» (Ε.Ε.Π.Φ.)/Παν/μιο Αιγαίου.

Επιστημονικά και οργανωτικά υπεύθυνοι:

Ομότ. Καθ. Alain Kerlan & Καθ. Έλενα Θεοδωροπούλου

Συνεργάτης: prof. Dirk Dehouck, Académie Royale des Beaux-Arts de Bruxelles.

Μία διπλή διαπίστωση που αφορά στη σχέση τέχνη/φιλοσοφία/παιδαγωγική κατά τη διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών βρίσκεται στην καρδιά της προβληματικής η οποία τροφοδοτεί το project PHILARPE. Τα αντικείμενα και οι πρακτικές που προσδοκά να κάνει φανερές και να αναλύσει τοποθετούνται στις διασταυρώσεις της τέχνης, της φιλοσοφίας και της εκπαίδευσης όπως και της τέχνης και της φιλοσοφίας μέσα στην εκπαίδευση (και αντίστροφα). Το PHILARPE προτείνει να συσχετίσει τις καλλιτεχνικές και τις φιλοσοφικές πρακτικές υπό το φως του ερωτήματος περί των κοινών τους διακυβευμάτων, της διαμορφωτικής τους επιρροής στον εκπαιδευτικό χώρο και της ικανότητάς τους να εκπαιδεύουν διαφορετικά, κυρίως να «αλλάζουν το σχολείο». Αυτή η προοπτική συστηματικά υποστηρίζεται από την εκπαίδευση για τις τέχνες – ο/η παρεμβαλλόμενος/η καλλιτέχνης/ιδα αποτελεί εδώ μία κεντρική μορφή. Η ίδια ανάλυση μπορεί να γίνει σε ότι αφορά στην ανάπτυξη της φιλοσοφικής πρακτικής ως γενικευμένης εκπαιδευτικής πρακτικής, έστω και αν η μορφή του/της «παρεμβαλλόμενου/νης φιλοσόφου» παραμένει πιο σπάνια και η παράδοση τείνει να συνδέει τη φιλοσοφία με την ανάπτυξη των γνωστικών και ηθικο-πολιτικών δεξιοτήτων και τη διαμόρφωση του ενεργού πολίτη. Τοποθετούμενο στην τομή αυτών των δύο τομέων θεωρούμενων ως μοχλών εκπαιδευτικής αλλαγής, το PHILARPE εγγράφεται σε μία ευρωπαϊκή και διεθνή τάση και προοπτική.

To PHILARPE εγκρίθηκε από το Παν/μιο της Lyon 2 στο πλαίσιο της εσωτερικής πρόσκλησης για κατάθεση σχεδίων και με την υποστήριξη του Εργαστηρίου ΕΠΠ, εισέρχεται στην διερευνητική του φάση και στη δέσμευση άλλων συνεργασιών και εταίρων. ‘Ηδη δρομολογείται η συνεργασία με την Βασιλική Ακαδημία Καλών Τεχνών στις Βρυξέλλες και με τον Κέντρο Ερευνών του Παν/μίου της Nantes.

Φεβρουάριος 2016 – Φεβρουάριος 2017: Διερευνητική & Πειραματική Φάση

1) Φιλοσοφική και καλλιτεχνική διαμονή

Σε συνεργασία με την Διεύθυνση Β’θμιας Εκπαίδευσης Δωδ/σου και το Δήμο Λέρου, θα εγκατασταθεί ένα πρωτότυπος μηχανισμός καλλιτεχνικής και φιλοσοφικής παρέμβασης στα νησιά της Δωδ/σου, ως μέρος της έρευνας την οποία διεξάγουν τα δύο συνεργαζόμενα εργαστήρια, αρχής γενομένης από τη Λέρο. Ο προσκεκλημένος καλλιτέχνης, ο Γάλλος γλύπτης Yves Henri θα προτείνει σε κατοίκους και μαθητές/τριες του νησιού να δεσμευθούν μαζί του σε μία περιπέτεια κοινής δημιουργίας. Θα τους προσκαλέσει να σκεφτούν και να δώσουν μαζί μορφή σε έναν από τους πιο διαδεδομένους μύθους που εξάπτουν το νησιωτικό φαντασιακό: το μύθο του πλοίου φαντάσματος. Με το πέρας της καλλιτεχνικής και φιλοσοφικής διαμονής, ένα πρωτότυπο έργο, μία συλλογική δημιουργία, που θα την έχουν σκεφτεί και υλοποιήσει οι εμπλεκόμενες ομάδες με την καθοδήγηση του καλλιτέχνη, θα εγκατασταθεί στον εμβληματικό τόπο που θα έχει επιλεγεί ως το ίχνος από το πέρασμα του πλοίου φαντάσματος. Η φάση αυτή εντάσσεται στο πλαίσιο των εργασιών του 4ου κύκλου των «Ημερών Εργαστηρίων» (26-29 Μαΐου 2016) τις οποίες διοργανώνει το «Εργαστήριο Έρευνας στην Πρακτική & Εφαρμοσμένη Φιλοσοφία» (Ε.Ε.Π.Ε.Φ.) και το Διεθνές Δίκτυο «Φιλοσοφία της Παιδείας στην Πράξη» (ΔιΦιΠραξ).

Το «πλοίο–φάντασμα» στη Λέρο

Λέρος, 17 Οκτωβρίου – 6 Νοεμβρίου 2016

[ανακοίνωση, report, φωτογραφίες]

2) Το παιδί, η φωτογραφία, η φιλοσοφία

Οργάνωση: Ε.Ε.Π.Ε.Φ.

Η δεύτερη διαδικασία καλλιτεχνικής και φιλοσοφικής παρέμβασης αφορά στη φωτογραφία. Εγκαινιάστηκε στις 19 & 20 Φεβρουαρίου 2016 και εντάχθηκε στο πλαίσιο των εργαστηρίων φιλοσοφίας που οργανώνονται από το Ε.Ε.Π.Ε.Φ.. Στο 1ο από αυτά τα εργαστήρια με θέμα «Η φωτογραφία ως «φιλοσοφικό αντικείμενο» συμμετείχαν μαθητές/τριες του 1ου Πειραματικού Δημοτικού Σχολείου της Ρόδου. Το συλλογικό προϊόν της συνεργασίας με τα παιδιά και με τη συνέργεια φοιτητριών του Τμήματος Επιστημών της Προσχολικής Αγωγής και του Εκπαιδευτικού Σχεδιασμού (Τ.Ε.Π.Α.Ε.Σ.) εντάχθηκε στο πλαίσιο της 2ης έκθεσης «Φιλοσοφικά Αντικείμενα» την οποία διοργάνωσε το Ε.Ε.Π.Ε.Φ. (25 Μαΐου 2016).

Pratiques Artistiques et Philosophiques pour changer l’Ecole? (PHILARPE)

porté conjointement par:

le Laboratoire Education Cultures Politiques (ECP, université Lumière Lyon2) et le L.R.Ph.P. (Université d’Egée).

Responsables scientifiques:

Prof. Emérite: Alain Kerlan, prof. Elena Théodoropoulou.

Collaborateur: prof. Dirk Dehouck, Académie Royale des Beaux-Arts de Bruxelles.

Un double constat concernant le rapport art/philosophie/pédagogie au cours des dernières décennies est au c?ur de la problématique dont se nourrit le projet PHILARPE. Les objets et les pratiques qu’il entend rendre manifestes et analyser se situent aux croisements de l’art, de la philosophie et de l’éducation ainsi que de l’art et de la philosophie dans l’éducation (et vice versa). PHILARPE se propose de procéder à la confrontation et la mise en relation des pratiques artistiques et des pratiques philosophiques avec, en arrière fond, la question de leurs enjeux communs, de leur portée modélisante dans le champ éducatif et leur capacité présumée à éduquer autrement, voire à «changer l’école». Cette perspective est constamment mise en avant pour l’éducation artistique; l’artiste intervenant en est une figure centrale. La même analyse peut être faite pour ce qui concerne le développement de la pratique philosophique comme pratique éducative généralisée, même si la figure du «philosophe intervenant» reste plus rare, et si la tradition tend à associer la philosophie au développement des compétences cognitives et éthico-politiques et la formation de la personne et du citoyen actif). En se situant à l’intersection de ces deux domaines considérés comme les leviers du changement éducatif, le projet PHILARPE, s’inscrit ainsi dans une perspective européenne et internationale fortement affirmée, et entend y apporter une contribution originale.

Retenue par l’université Lyon2 dans le cadre de son Appel Interne à Projets, ce projet entre désormais, grâce au soutien ainsi apporté au laboratoire ECP, dans sa phase exploratoire, et permet d’amplifier la collaboration des deux laboratoires, d’élargir leur collaboration à d’autres partenaires. Un premier élargissement est d’ores-et-déjà engagé par un partenariat avec l’Académie royale des Beaux-Arts de Bruxelles et le Centre de Recherche de l’Université de Nantes.

Février 2016 – Février 2017: Phase exploratoire et expérimentale

1) Une résidence artistique internationale

Εn collaboration avec la Direction de l’Education Secondaire du Dodécanèse et la Municipalité de Leros, un dispositif original d’intervention artistique et philosophique sera installé dans les îles du Dodécanèse et sera partie prenante de la recherche conduite par les deux laboratoires. L’artiste invité, le sculpteur Yves Henri proposera aux habitants et aux élèves de l’île de s’engager avec lui dans une aventure de création partagée. Il invitera habitants et élèves à penser et donner forme ensemble à l’une des légendes les plus répandues, et qui ne peut manquer de solliciter l’imaginaire insulaire: la légende du bateau fantôme. Au terme de la résidence artistique et philosophique, une ?uvre originale, une création collective pensée et créée sous la conduite de l’artiste au sein des groupes qui se seront engagés dans l’aventure, sera édifiée et demeurera dans le lieu emblématique choisi comme la trace laissée par le passage du vaisseau fantôme.

Cette phase va être lancée à l’occasion et dans le cadre des «Journées d’Ateliers/4ème cycle»: «Corps philosophique/Corps en éducation» qui sera organisée du 26 à 29 Mai 2016 par le «Laboratoire de Recherche en Philosophie Pratique et Appliquée» (L.R.PH.P.A.) et le Réseau International «Philosophie de l’Education en Praxis» (RePhedenPrax).

Le “vaisseau – fantôme” à Leros

Leros, 17 Octobre – 6 Νοvembre, 2016

[annonce, rapport, photos]

2) L’enfant, la photographie, la philosophie

Organisation: L.R.Ph.P.A.

Le second dispositif d’intervention artistique et philosophique mis en place et partie prenante de la recherche entreprise par les deux laboratoires concerne la photographie. Il a été lancé à la mi-février 2016 (19/2 & 20/2) dans le cadre des ateliers de philosophie organisés par le L.R.Ph.P.A. Au premier de ces ateliers sur le thème «La photographie en tant qu’objet philosophique» ont participé les élèves du 1er Ecole Primaire Expérimental de Rhodes. Le produit collectif avec les enfants et en collaboration avec des étudiantes du Département des Sciences de l’Education Préscolaire et de l’Ingénierie Educative (D.S.E.P.I.E.), était intégré  dans le cadre de la 2ème Exposition «Objets Philosophiques» organisée par le L.R.Ph.P.A. (25 Mai 2016).

Art & Philosophical Practices in order to change school? (PHILARPE)

Partners:

Laboratory “Education, Cultures, Politics” (ECP, University of Lumière Lyon2) and “Laboratory of Research on Practical Philosophy” (L.R.P.Ph.)/ University of the Aegean.

Scientific and organizational responsibility:

Professor Emeritus Alain Kerlan & Professor Elena Theodoropoulou

Collaborator: prof. Dirk Dehouck, Royal Academy of Fine Arts of Brussels.

A double finding regarding the relationship art/philosophy/pedagogy during the last decades lies in the heart of the rationale which reinforces the PHILARPE project. It aspires to make obvious and analyze the objects and practices which are placed at the intersections of art, philosophy and education, as well as of art and philosophy in education (and vice versa). PHILARPE recommends correlating artistic and philosophical practices under the light of the question about their common stakes of their formative influence in the educational field and their ability to educate differently, mainly to “change the school”. This perspective is systematically supported by art education – the interposed artist is a central form here. The same analysis can be made with regard to the development of philosophical practice as generalized educational practice, even if the form of “interposed philosopher” remains rarer and tradition tends to associate philosophy with the development of cognitive and moral-political skills and the formation of active citizenship. Situated at the intersection of these two fields which are considered as levers of educational change, PHILARPE is entered in a European and international trend and perspective.

PHILARPE was approved by the University of Lyon 2 under the internal call for projects submission and enters its inquiry phase and the commitment for other cooperations and partners with the support of ECP Laboratory. Cooperation with Royal Academy of Fine Arts of Brussels and with Research Center of the University of Nantes is already scheduled.

February 2016 – February 2017: Inquiry & Experimental Phase

1) International Artist Residency

In cooperation with Directorate of Secondary Education of the Dodecanese and Leros Municipality, a novel mechanism of artistic and philosophical intervention will be installed at the Dodecanese islands, as part of the research, which is conducted by the two collaborating laboratories, starting from Leros. The guest artist, French sculptor Yves Henri, will propose to residents and students of the island to engage with him in an adventure of common creation. He will invite them to think together and give form to one of the most widespread myths that excite the island imaginary: the myth of the ghost ship. At the end of the artistic and philosophical residency, an original work, a collective creation, which will have been implemented by the groups involved with the guidance of the artist, will be installed at the emblematic place, which will have been selected as the trace left by the passage of the ship ghost.

This phase falls within the framework of the work of the 4th Cycle of “Workshop Days” (26-29 May 2016) which is organized by the “Laboratory of Research on Practical and Applied Philosophy” (L.R.P.A.Ph.) and the international network “Philosophy of Education in Praxis” (NePhedinPrax).

The “ship – ghost” in Leros

Leros, 17 October – 6 Νοvember, 2016

[announce, report, photos]

2) Child, photography, philosophy

Organization: L.R.P.A.Ph.

The second procedure of artistic and philosophical intervention concerns photography. It was launched on 19 & 20 February 2016 and was incorporated into the framework of the philosophical workshops which are organized by L.R.P.A.Ph. Students of 1st Experimental Primary School of Rhodes participated in the first of these workshops on “The photograph as a philosophical object”. The collective product of collaboration with children and  in synergy with students of the Department of Preschool Education Sciences and Educational Design (D.P.E.S.E.D.) was incorporated under the 2nd Exhibition “Philosophical Objects”, organized by L.R.P.A.Ph. (25 May 2016).