Page 182 - Amechanon_vol1_2016-18

Amechanon, Vol. I / 2016-2018, ISSN: 2459-2846

Το σώμα, στην εκπαίδευση, βρίσκεται σε διπλό καθεστώς: του να είναι το μέσο και του να είναι
το σχέδιο δια-μόρφωσης του ατόμου. Δεν μπορούμε να εκπαιδεύσουμε παρά διαμέσου του
αισθητού, κάτι που το καθιστά ύποπτο στις εξουσίες που θέλουν να το υποτάξουν. Σε αυτό το

άρθρο, αναλύουμε πώς η σωματικότητα μπορεί να στραφεί ενάντια στον ίδιο της τον εαυτό από
ιδρύματα κυριαρχίας, έτσι ώστε το μίσος του εαυτού να γίνει μίσος του άλλου. Ο ρατσισμός δεν
μπορεί πλέον να παρουσιάζεται ως ένα ντροπιαστικό επιφαινόμενο ριζωμένο στην καρδιά μιας
ένοχης ανθρωπότητας, αλλά ως δομή που θέτει σε εφαρμογή νέες τεχνικές κυβερνητικότητας.

Η έρευνα βασίζεται σε ένα ιστορικό και φιλοσοφικό χαρακτηρισμό του ρατσισμού ως κρατικής
μηχανής υπό το Τρίτο Ράιχ. Στη συνέχεια, προτείνει ένα χαρακτηρισμό των γραμμών ισχύος μιας
παιδαγωγικής κατά του ρατσισμού, βασισμένης στο θεμελιώδες αξίωμα της ισότητας των

διανοιών.

Λέξεις-κλειδιά: Σώμα, εκπαίδευση, ρατσισμός, παιδαγωγική της χειραφέτησης.

L’histoire des ides éducatives s’écrit dans un double rapport au corps, que symbolisent bien
l’aporie de la Caverne platonicienne et le paradoxe du Ménon. On ne peut pas apprendre,

développe Ménon, reprenant l’argument des sophistes, comme soit l’on sait, soit l’on ne
sait pas. Celui qui sait, n’a pas à apprendre, celui qui ne sait pas, ignore vers quoi l faut

chercher. Ce qui rend possible l’argument, est que le corps est totalement abstrait du

processus d’apprentissage : ce qui nous advient du monde par notre corps ne peut être
que suspect de nous détourner du savoir de la vérité des essences, immuable parce
qu’incorporelle. Apprendre, c’est devenir ce que l’on est déjà par essence, en refusant

toute transformation procédant d’un contact avec le sensible qui ne peut que nous altérer,

nous corrompre et nous perdre. Cette tradition idéaliste, de Platon à Augustin et Descartes
mettra la corporéité en marge de l’éducation, faisant du corps la source même de ce qui

s’oppose à la conversion de l’âme au vrai.

Mais dans l’éducation s’écrit aussi un autre rapport au corps, qui affirme a contrario que
seule l’expérience sensible nous met en contact avec le monde et la réalité. C’est celle du

matérialisme épicurien et du corporéisme stoïcien. Si le premier s’attache à faire la critique
de toutes les représentations imaginaires qui peuplent les arrières-mondes de la

métaphysique, le stoïcisme développe quant à lui une théorie qui, basant toute
connaissance sur l’expérience sensible, la découple cependant de son origine par le

moment décisif de l’assentiment, que l’on peut donner ou refuser à ses représentations.

182