Page 288 - Amechanon_vol1_2016-18

Amechanon, Vol. I / 2016-2018, ISSN: 2459-2846

αναταραχή και τις τραγωδίες του πολέμου, διατηρώντας παρόλα αυτά την αθωότητα

της παιδικής ηλικίας τους μέσα από ένα παράξενο τελετουργικό, ένα είδος
εγκατάστασης κατασκευασμένης από σωρευμένους σταυρούς, κλεμμένους από
γειτονικά νεκροταφεία, «μια ‘performance’, όπου το παιχνίδι εξημερώνει τον θάνατο».

Aναδεικνύεται έτσι μία εκπληκτική «πυκνότητα νοήματος που αυξάνεται στο βαθμό
όπου η περιπέτεια αναπτύσσεται από μόνη της, μία σύγκλιση νημάτων που γνέφουν

προς ένα νόημα που τα συνδέει, υπεράνω οποιασδήποτε ηθελημένης πρόθεσης»
(νήματα όπως αυτά της τελετουργικότητας, της νησιωτικότητας, του φαντασιακού του

νερού, της μεταβίβασης, του κύκλου της εξαφάνισης και της αναγέννησης). Στο πλαίσιο
αυτό, δόθηκε από τον Alain Kerlan φιλοσοφική διάλεξη με τίτλο Τέχνη, Μνήμη, Ιστορία

στη Βιβλιοθήκη της Λέρου. Η διάλεξη ξεκίνησε με το συνδυασμό του νερού και της
μνήμης: «τα σημεία διέλευσης τους είναι επίσης τα σταυροδρόμια όπου συναντιούνται,

αναμιγνύονται και απομακρύνονται, η τέχνη και η φιλοσοφία, η φιλοσοφία και η
μυθολογία». Αξιοποιώντας τον πλατωνικό μύθο του Ηρός, η διάλεξη εγκαινίαζε τον

προβληματισμό «στα σταυροδρόμια μίας ποιητικής των στοιχείων και μίας φιλοσοφίας
της μνήμης και της ιστορίας». Εδώ κάπου συναντούμε τον Bergson της Ύλης και Μνήμης:

«εάν το παρελθόν, θα έπρεπε να διατηρηθεί πλήρως, μήπως το πραγματικό πρόβλημα

ήταν εκείνο της λήθης;» Στη συνέχεια αναζητώντας τη συνενοχή του νερού με τη μνήμη,
ο Alain Kerlan ξεφύλλισε Το νερό και τα όνειρα, του Gaston Bachelard αναφέροντας
παράλληλα το θρύλο του Ιπτάμενου Ολλανδού, ενώ προσέγγιζε την έννοια της

συλλογικής μνήμης, που «φιλοσοφικά δεν είναι τόσο προφανής» (αν και μπορεί

κάποιος να υπερασπιστεί, όπως ο Emile Durkheim την έννοια μιας «συλλογικής
συνείδησης») και την έννοια της ιστορίας (σύμφωνα με τη διάκριση του Maurice

Halbwachs, η αυτοβιογραφική μνήμη αντιτίθεται στην ιστορική μνήμη). Στην ηχώ του
Paul Ricoeur, διαπίστωσε ότι, «εξαιτίας της πολύπλοκης και εύθραυστης σχέσης μεταξύ

της απουσίας του αντικειμένου της μνήμης και της παρουσίας του με τον τρόπο της
αναπαράστασης, η μνήμη υπόκειται σε πολλαπλές μορφές κακοποίησης»: ο Paul

Ricoeur θα διακρίνει ανάμεσα σε τρεις μορφές κακοποίησης της μνήμης: την
εμποδισμένη μνήμη, συνδεδεμένη με κάποιο τραύμα, τη χειραγωγημένη μνήμη, όταν

πρόκειται για τη διακίνηση ιδεολογίας από τις εξουσίες, και την καταναγκασμένη μνήμη
(βλ. το «καθήκον της μνήμης»).

288